Basınç Ölçme Yöntemleri-1

Katı, sıvı ve gazlar ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye bir kuvvet uygularlar. Kuvvetin kaynağı ne olursa olsun birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç(P), bütün yüzeye dik olarak etki eden kuvvete de basınç kuvveti (F) denir. Kısaca birim alana etki eden kuvvettir.

Basınç, mutlak basınç, efektif (gösterge, etkin) basınç ve vakum basıncı olarak ifade edilir.  İçinde yaşadığımız atmosferde hali hazırda mevcut olan bir atmosfer basıncı vardır. Bu basınç, atmosfere açık olan gaz ve sıvı sistemlerine tesir eder. Dolayısıyla atmosfere açık sistemlerde basınç gerçek basınç değildir. Buna bir de atmosferin yaptığı basıncı eklemek gerekir. Bu toplam basınca mutlak basınç denir. Diğer taraftan atmosferin basıncını göz önüne almayıp, içinde yaşadığımız çevrenin basıncını sıfır kabul ettiğimiz zaman bulunan basınca ise efektif basınç adı verilir. Bir noktadaki gerçek basınç mutlak basınçtır. Mutlak basınç, atmosfer basıncı ile efektif basıncın toplamına eşittir.

1. Akışkan Manometreler;
   • Sıvı sütunlu manometreler en basit tipten manometreler olup, özellikle laboratuvarlarda sürekli  rejimde akışkan basınçlarının ölçülmesi için yaygın olarak kullanılırlar. Bunlara örnek olarak U tipi, kuyu tipi ve eğik manometreler sayılabilir. İçlerine konulan uygun sıvıların yüksekliklerinin ölçülmesi ile doğrudan doğruya istenen basınç veya basınç farklılıkları bulunabilir.
2. Borudan Tüplü Basınç Ölçme;
   • 19. yüzyıldan kalan Bourdon tüpü, uzun mesafeden ölçme işlemi veya çok yüksek/çok düşük  basınçların ölçümü söz konusu olan yerlerde hala en yaygın şekilde kullanılan basınç ölçme aletidir. Bu tüp daire kesitli bir tüpün Şekil 3’te görüldüğü gibi yassılaştırılması ve “C” şeklinde bükülmesi suretiyle elde edilir. Tüpün bir ucu sabit olup açık bırakılır ve ölçülecek basınca bağlanır. Öteki uç ise kapalı olup serbest bırakılır. Bu durumda tüpe basınç uygulanacak olursa, basınç tüpü doğrultma eğilimi gösterir ve serbest bırakılan ucu yukarı ve sağa doğru hareket etmesine neden olur. Bu hareket kadran ve dişli çarklı bir mekanik sistem yardımıyla dairesel ibre hareketine dönüştürülür. Bourdon tüpleri 0-5psi (0-30kPa) ve 010000psi (yaklaşık 0-50MPa) arasında kullanılabilmektedir. Düşük basınçlarda kullanılan
     Bourdon tüplerinde hassasiyeti arttırmak için spiral tüp kullanılır.
3. Diyaframlı ve Körüklü Basınç Ölçme;
   • Körük, pek çok kapsülden oluşmaktadır. Bunlar ince metal tabakalardan yapılmış  yassılaştırılmış içi boş yapılardır. Körüğe basınç uygulandığında, körük genişler ve mekanik hareket üretir. Körükler ve tek kapsüller pek çok araçta kullanılmaktadır. Küçük basınçların ölçülmesi için oldukça uygundur.
4. Gage Basınç Ölçme;
   • Gage sensörü kullanımında basınç ölçümü atmosfer basıncı referans alınarak yapılır. Sıfır çıkış  atmosfer basıncına denk gelir. Hem vakum (negatif çıkış) hem de basınç (pozitif çıkış) ölçülmek istenilen uygulamalarda kullanılır.
5. Vakum Basınç Ölçme;
   • Bir vakum sensörünün atmosferik basınçta çıkışı Gage sensöründe olduğu gibi sıfırdır. Vakum  sensörleri, basınç negatif oldukça sensör çıkışı pozitif olacak şekilde kalibre edilir.
6. Diferansiyel Basınç Ölçme
   • Bu tip sensörün iki basınç portu vardır ve bu iki port arasındaki basınç farkını ölçer. Bu sensör sıvı veya gazların basıncını ölçmek için kullanılabilir.
7. Mutlak Basınç Ölçme;
   • Bu tip sensörler için referans tam vakumdur (full vakum), yani tam vakumda çıkış sıfırdır.  Giriş basıncı vakumdan atmosfer basıncı üstünde bir basınca değiştiğinde hiç bir işaret değişikliği yoktur.
8. Barometrik Basınç Ölçme;
   • Barometrik basınç sensörü, sınırlı aralığı olan bir mutlak basınç sensörüdür. Genellikle sensör  çıktısı civa (Hg)-inç olarak ifade edilir ve ölçüm aralıkları 16-32 Hg-inç veya 26-32 Hg-inç(daha düşük değerde sıfır çıkış) aralığındadır. Standard bir sensör 0-30 Hg-inç aralığında kullanılabilir fakat sınırlı aralık özellikle tipik küçük Barometrik basınç değişimlerinde voltaj çıkışı açısından daha fazla çözünürlük sağlamaktadır.